BIJ WIJZE VAN SPREKEN

Vorig weekend is Remus, onze eenjarige kleinzoon, komen logeren. Hij zit in die wonderlijke fase waarbij hij eigenlijk nog geen woord zegt, maar veel begrijpt. ‘Wil je iets drinken?’,  ‘Eerst je boterhammetje opeten en dan gaan we naar Tiktak kijken’, ‘Gaan we eens naar buiten? Eerst je schoentjes aandoen’… De vragen en suggesties worden beaamd met een glimlach of een knorretje of een uitgestoken hand dan wel afgekeurd met een nee schuddend hoofd of een kreet van ontgoocheling of een wegwerpgebaar.

Twee keer worden wij geboren. De eerste keer wordt ons het leven geschonken, de tweede keer treden we toe tot de taal en de wereld. De eerste keer wordt de navelstreng doorgeknipt, de tweede keer wordt een streng geregen – een verbinding met woorden en mensen. Die tweede geboorte is aan de gang. A en ik zijn nu en dan de verloskundigen van dienst.

IMAGINE

Rustend in Aedicula, de nissen van de stilteplek in de Abdij van Park, hoor ik de beiaard die de Europese hymne speelt – de woorden van Schiller, getoonzet door Beethoven: Alle Menschen werden Brüder

Wie besteedt nog aandacht aan het betekenisvolle appel dat van die woorden uitgaat? Ze lijken ontzield achtergelaten, ontdaan van alle geloof en hoop, afgedankt als oude rommel.

Zalig de vredestichters…

Zalig de zachtmoedigen, want ze zullen het land erven…

Evenzovele woorden die in onbruik geraakt zijn, die we toeschrijven aan fantasten en wereldvreemde dromers. We hebben de verbeelding afgezworen omdat we menen alles te kunnen berekenen, en vergeten dat het moed vergt om die woorden ter harte te nemen.

I have a dream that one day black men and white men, jews and gentiles will be able to join hands…

Wij hebben deze woorden in de steek gelaten. We bewonen ze niet meer en daardoor zijn ze in verval geraakt – als verwaarloosde huizen.

VREDE ZIJ MET U, ALEKSEJ NAVALNY

Hoeveel mensen zijn in staat om met Niccolo Machiavelli te zeggen: ‘Ik hou meer van mijn geboortestad dan van mijn eigen ziel’? Toen Aleksej Navalny hersteld was van de door Poetins schrikbewind gepleegde vergiftiging die hem bijna het leven kostte, keerde hij vanuit Berlijn terug naar zijn vaderland Rusland. Want politiek draait niet om de zorg voor het eigen zelf, maar om de zorg voor de wereld, amor mundi. De kracht en de moed die hij daarbij aan dag legde, berusten op het fundamenteel principe: nooit begrip tonen voor het onaanvaardbare.

PAST LIVES

In de film Past Lives zoeken een Koreaanse man en een Koreaanse vrouw elkaar na vierentwintig jaar weer op. Ze hebben hun kindertijd in Korea doorgebracht en ontmoeten elkaar nu in New York City. Zij is intussen getrouwd, hij droomt nog altijd van zijn jeugdliefje. ‘Het meisje waarover jij spreekt,’ zegt de vrouw, ‘bestaat echt. Ik heb ze vierentwintig jaar geleden bij jou achtergelaten, omdat jij van haar hield.’

Afscheid in het leven hoeft geen breuk of verlies in te houden, als het erop kan vertrouwen dat de voleindigde periode geborgen blijft in de herinnering.

GEDICHTENDAG 2024 – Ellen Warmond

Liefde en het besef

van liefde daartussen bouwen

mensen een warmende woonplaats

en sprekende zeggen ze: liefste

open je ogen nu langzaam en eet

ik heb het licht voor je aangesneden

of: open je ogen niet drink nu het donker

ik heb de nacht voor je omgekocht

want liefde en het besef

van liefde daaraan ontsteken

ogen en stemmen hun licht

daarin ontbloeien de lippen

daaruit ontstaat het gedicht

Geachte heren van de FIFA,

U hebt Marc Overmars geschorst. Begrijpelijk, want mensen onophoudelijk lastig vallen met whatsapp-berichten en dickpics is onbetamelijk. Of dat schunnig gedrag iets over het voetbal zegt, betwijfel ik.

Nu we het daar toch over hebben… U lijkt bezorgd om het imago en het aanzien van het voetbal. Misschien moet u eens nadenken over de gigantische geldbedragen die in het voetbal circuleren. Ik vind het namelijk abominabel en onbetamelijk dat sjotters in een week tijd meer verdienen dan de hard werkende jan modaal in een jaar. Die systematische verafgoding van het geld zegt wel iets over het voetbal.

Ter overweging…

WAAROM ZIJN DE BANANEN KROM?

De vraag ‘waarom?’ is zowel een filosofische als een wetenschappelijke vraag. Ze ligt ten grondslag aan de filosofie, ze is bij wijze van spreken mijn thuisbasis.

Mijn kleinzoon Otis, intussen bijna drieënhalf, zit in zijn waarom-fase.

‘Opa, waarom draagt een brandweerman een helm?’

‘Om zich te beschermen tegen het vuur…’

‘Waarom is die helm rood?’

‘Dat weet ik niet.’

‘Opa, waarom hangt die beer vast aan de brommer?’

‘Omdat hij graag met de brommer rijdt…’

‘Waarom vindt hij dat leuk?’

‘Dat weet ik niet.’

‘Opa, wat is er eigenlijk dat je wel weet?’

Kwestie van de puntjes op de i te zetten…

De betovering van april – Elizabeth von Arnim

Op een druilerige februaridag in het sombere naoorlogse Londen beslissen twee jonge vrouwen die de verveling en de eenzaamheid van hun kinderloos huwelijk beu zijn, om de maand april door te brengen in een middeleeuws kasteel aan de Italiaanse kust. Ze zoeken nog twee andere reislustigen om de kosten te delen en te drukken, zodat ze met zijn vieren naar het zonnige zuiden vertrekken: de uitbundige, onbevangen Lotty Wilkins, de gekwelde, religieus bewogen Rose Arbuthnot, de afstandelijke aristocrate lady Charlotte Dester, en de strenge, in het verleden levende mevrouw Fisher. Hoezeer ze zowel karakterieel als maatschappelijk ook van elkaar verschillen, het prachtig ingerichte kasteel, het mooie weer, het heerlijke uitzicht op een baai van de Tyrreense zee, de weelderige bloementuin brengen hen in verstandhouding en genegenheid bij elkaar. Weinig blijkt zo aanstekelijk als een verrukkelijke omgeving en mensen die het goed met elkaar voor hebben en bereid zijn om hun vooroordelen opzij te schuiven. Het prullerige, alledaagse gedoe, de onbenullige zorgen, de stijve omgangsvormen worden vergeten en maken plaats voor een blije kennismaking.

This is a feel-good novel die door de uitnodigende stijl, de alomtegenwoordige fijnzinnige humor en de rake observaties over liefdeloosheid en gemis niet ten prooi valt aan een al te melige sentimentaliteit. De lectuur van dit boek staat in deze regenachtige winterdagen gelijk met een gedroomde vakantie in het kleurige en geurige Toscane. De betovering begint zodra je de omslag ziet.

Elizabeth von Arnim, De betovering van april. Signatuur, 2023, 280p.

(The Enchanted April, 1922)

KERST 2023

Maar laat iemand

Mij de geurige beker reiken,

Vol donker licht,

Opdat ik rust vind.

Het is niet goed

Nergens in de ziel sterfelijke

Gedachten te koesteren. Maar goed is

Een gesprek recht uit het hart,

Veel te horen over liefderijke dagen

En daden van weleer.

Es reiche aber,

Des dunklen Lichtes voll,

Mir einer den duftenden Becher,

Damit ich ruhen möge.

Nicht ist es gut,

Seellos von sterblichen

Gedanken zu seyn. Doch gut

Ist ein Gespräch und zu sagen

Des Herzens Meinung, zu hören viel

Von Tagen der Lieb‘,

Und Thaten, welche geschehen.

Uit: Friedrich Hölderlin, Andenken (1803).

IMAGO

In de Turkse competitie heeft de voorzitter van een voetbalclub een scheidsrechter in mekaar geslagen en daarbij diens oogkas gebroken. Dat is een  spijtig incident, want Turkije wil volgend jaar het Europees Kampioenschap organiseren en moet dus kost wat kost negatieve publiciteit mijden.

Zo lossen wij dat vandaag op. We hebben het niet meer over het immorele of het kwaad, maar over imagoschade. Na de dodelijke terreuraanslagen in Brussel werd er ook gezegd dat die schadelijk waren voor het imago van onze hoofdstad. Tegelijk verkondigen we dat negatieve reclame niet bestaat. Het ergste wat ons kan overkomen, is dat er over ons niet gesproken wordt. O tempora…