Le musée Rolin in Autun heeft enkele zalen met voorwerpen uit de Gallo-Romeinse tijd. Tussen de amforen en mozaïeken staat een vitrinekast met kleine figuurtjes, minder dan tien centimeter groot. Een ervan trekt mijn aandacht: een beeldje in koper, door de catalogus ‘De acrobaat’ genoemd. Het stelt een man voor die op zijn handen staat, de benen mooi naast elkaar omhoog, als een volleerd gymnast. Hij is niet naakt, maar draagt een korte broek; zijn gezicht dat mij aankijkt, is zichtbaar getekend door de inspanning, want het vertoont een grimmige trek. Volgens de catalogus fungeerde het figuurtje oorspronkelijk als voet: als steunpunt voor een kleine schrijn of een kandelaar.

In dat figuurtje ligt de hele menselijke beschaving samengevat. Dat doen wij: van nutsdingen maken wij een kunstwerkje. Een deur die twee kamers scheidt, wordt beschilderd met bloemen en vogels; het handvat van een snijmes is versierd met een jachttafereel; een tafelpoot wordt een acrobaat. Altijd opnieuw wordt de dwang van het noodzakelijke doorbroken.

Sapiens: zo luidt onze definitie – wijs, intelligent, denkend, weetgierig. Maar worden al deze activiteiten niet gevoed door het verlangen om wat alleen maar nuttig is te transformeren? Door de lust om te spelen? Er is geen sapiens zonder ludens.